Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Z takimi siłami Zamoyski własnym kosztem w obronie ojczyzny wyprawy czynił, a jego przykład pobudzał wielu do naśladowania. Skorzy byli do prywatnych przedsięwzięć panowie.
Wołoszczyzna i Multany ,były polem popisywania się, gdzie Zamoyski, 1595, utrzymał na hospodarstwie dom Mohiłów, ale książęta Korecki i Wiśniowiecki, 1616, w tejże sprawie
dostali się do niewoli tureckiej. Podobnie Mniszech i Wiśniowieccy osadzili na tronie moskiewskim, 1605, Dymitra.
Niedługo się jednak Maryna Mniszchówna, tego Dymitra małżonka, tronem ruskim cieszyła; Szujscy, 1606, zabili Dymitra i Moskwę od Polaków oswobodzili.
Nie przestali jednak panowie polscy fałszywych na tron carski prowadzić Dymitrów. Marynie koniecznie się carową być chciało. Łupież nęciła szlachtę, Kozacy zaporożscy pomagali.

161.
Wojna z Moskwą
Przez takie panów przedsięwzięcia, jakie do Mołdawii i Moskwy podejmowali, bez wątpienia, że się świetnie waleczność narodowa ukazała, że małe garstki
rycerstwa wielkich rzeczy dokazywały i ojczyzna czasem usłużoną była, ale te ustronne i dorywcze wyprawy rozerwały narodowe siły.
Hetmani Rzeczypospolitej przez to nie mogli mieć dostatecznego wojska.
Osobno dokazywali Kozacy, osobno panowie, osobno hetmani, często nawet w przeciwnych celach, tak że siły narodowe zupełnie rozerwane były, a przeto niczego dopiąć nie zdołały.
Cóż dopiero mówić o niezgodach panów i dowódców, o niezgodach na dworze królewskim, skąd wojenne obroty kierowane były.
Nic tedy dziwnego że wojny za Zygmunta III niepomyślny koniec brały.
Moskwa, przez Dymitrów gnębiona, w trudnym ujrzała się położeniu, gdy sam Zygmunt III wojnę przeciwko niej podniósł.
Pokonana przez hetmana Żółkiewskiego pod Kluzynem [Kłuszynem], 1610, wydała Szujskich, wpuściła Polaków do stolicy i Władysława syna królewskiego na cara przyjęła.