Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Wszystkiego jest przyczyna
Widzicie, że kiedy które z was zasłabnie, dostanie kataru albo febry, kaszlu, przyczyną tego bywa zaziębienie, przeładowanie żołądka, napicie się
zimnej wody, gdyście zmęczone, i tym, podobnie, wiedząc o tych przyczynach różnych chorób, w jakie popaść można, nieraz można ich uniknąć.
Wy się o tych przyczynach dowiadujecie i te stają się dla was przestrogą i nauką.
Podobnie ciekawi być powinniście, dlaczego to Polska, raz maleńka, drugi raz wielka, raz szczęśliwa, drugi raz najbiedniejsza, raz bogata, drugi raz bardzo uboga była.
Ciekawiście, jak to było i dlaczego tak było. Wasza ciekawość jest bardzo chwalebna, bo stąd niemałą powziąć możecie naukę.
Jak to trzeba być dla dobra swojego i wszystkich człowiekiem sprawiedliwym i poczciwym, zachować zgodę, lubić porządek, postęp i ulepszenia, poświęcać swój osobisty interes dla
powszechnego, być do ojczyzny duszą i sercem przywiązanym, a przejąć się tymi wielkimi cnotami, które prawdziwego Polaka stanowią.
Uczcie się tego, dzieci, abyście się w cnotach przodkom swoim podobnymi stając ich błędów unikali.
13.
Na ziemi tej samej różne ludy w Słowiańszczyźnie
Patrzcie teraz dzieci na krajobraz pod liczbą 1.
Rozłóżcie go przed sobą i uważajcie pilnie, że na nim rzeki: Odra, Wisła, Niemen, Dźwina, Bug, Prypeć, Dniepr, Dniestr, Dunaj i inne tak płyną jak na wszystkich innych
krajobrazach; że na nim Góry Karpackie i brzegi Morza Bałtyckiego i Czarnego w tymże są kierunku, jak na wszystkich innych krajobrazach.
Ale jak na drzewie, na jego pniu i gałęziach co rok inne są liście, tak na tych krajobrazach coraz to inne są krajów i miast nazwiska i odmienne granice, które wam na oczy
niestateczność losów ludzkich okazują.
Owóż przed 2000 lat, i więcej daleko, mieszkał pomiędzy wspomnianymi rzekami naród ten sam, który i dotąd mieszka, którego dziś jeszcze słowiańskim nazywają.
Naród bardzo liczny, tylko wcale inne nazwiska nosił, jako to Getów, Daków i inne mało znane.