Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Lech, Czech, Rus
Powiadają, że był Lech, który z braćmi swoimi, Czechem i Rusem, z karwackiej [chorwackiej] krainy przybył w te okolice, gdzie dziś stoi miasto Gniezno.
Tam w lesie znalazł gniazdo orle, tu więc miasto i stolicę państwa budować począł i orła wziął do herbu państwa, a braci swoich rozesłał w strony: Czecha na zachód, Rusa na
wschód, aby sobie siedliska szukali. Od Czecha i Rusa poszły narody czeski i Rusi, a Lech swojemu narodowi nadał imię Lechitów, jak dotąd jeszcze Rusini Polaków nazywali.
Ale to wszystko bajka, którą bardzo późno zmyślono. Był niejeden Lech na świecie, o takim przez wiele wieków nie słyszano.
Wówczas, kiedy on miał osiadać, na świecie herbów jeszcze nie było i żadne państwo herbu swojego nie miało, to więc jest wymysł daleko późniejszy, kiedy już na herby patrzano.
Podobnie Rusinów imię jeszcze nie nastało, kiedy owi zmyśleni Lech i Rus mieli po świecie chodzić, jest więc to zmyślone wtedy, gdy naród ruski Rusinów imię już nosił.
Oczywiście widzicie, dzieci moje, że z nazwiska Lechitów, Czechów, Rusinów i Gniezna utworzono nazwiska Lech, Czech, Rus i gniazdo orle, i stąd całą bajkę wymyślono.
Tego rodzaju baśni bez końca na świecie potworzono, a z tego żadnej nauki i żadnego pożytku nie ma.

4.
Smok
Powiadają, że Krakus, książę polski, przeniósł stolicę do miasta przez siebie założonego Krakowa, które nazwał od krakania kruków Krakowem.
Tam pod tym miastem zjawił się smok, który ciężkie sprawił zniszczenia. Napadał na wsie, zjadał bydło, pożerał ludzi.
Żeby go zgubić, podrzucono mu nieżywego barana siarką wypchanego, z zatloną wewnątrz siarką. Ta siarka coraz więcej się w brzuchu smoka żarząc, spaliła go.
Inni powiadają, że go dobił syn młodszy Krakusa, a starszy, zazdroszcząc bratu, zdradliwie go zabił, za to z Polski wygnany został.