Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

W bezkrólewiu Chmielnicki ze szlachtą w wojnie, od Jeremijasza [Jeremiego] Wiśniowieckiego, który był strasznym i okrutnym dla Kozaków nieprzyjacielem, pobity, pokrzepił się i pod
Piławcami doczekał się lepszej pory.
Stojący obozem pod Piławcami Polacy prowadzeni przez nieudolnych, a przy tym niezgodnych wodzów, bez bitwy strwożyli się Tatarów i Chmielnickiego i z obozu uciekli.
Chmielnicki stanął aż pod Lwowem i Zamościem, gdzie układy poczyniwszy oczekiwał elekcji.
Obrany Jan Kazimierz przysłał Chmielnickiemu hetmańską buławę, którą przyjął Chmielnicki, ale o jezuitów, Żydów, wolności i przywileje kozackie i o dyzunię takie założył
żądania, że wojnę uchwalono.
167. Jan Kazimierz.
Ciężka to wojna ta kozacka
Przypadła ta wojna za panowania Jana Kazimierza, które panowanie wam cokolwiek obszerniej opowiem, albowiem pełne jest zdarzeń, które powoli do upadku
chylącą się Polskę srodze nawiedziły. A naprzód ta kozacka wojna była, uważajcie to pilnie, dzieci kochane, nader ciężka i opłakana.
Była wojną domową, a z niezmierną zawziętością prowadzona.
To nic, że ogień wiele wsi i miasteczek drewnianych pochłonął, i to jeszcze mała rzecz, że z obu stron wiele ludzi poginęło i wiele w pień wyciętych bywało, i okrucieństwa
popełniane były, które ludzkie serce słusznie oburzają, gdy bezbronnych topiono, w ziemię kopano, na ogniu smażono, wszystko to niczym nazwać się mogło w miarę tego, co
Rzeczpospolita traciła. Jak szlachta, tak Kozacy tyle czasów służyli tej samej Rzeczypospolitej i w obronie jej stawali.
Teraz oto w wojnie z sobą; czy by szlachta Kozaków, czy by Kozacy szlachtę pokonali i pognębili, oczekiwała Polskę strata części narodu.
Kozaków w boju ginęło bardzo wiele, jednak Chmielnickiemu nie brakowało ludzi, miał ich coraz więcej, bo garnął się pod kozackie znaki lud ruski, a nawet wiele drobnej szlachty i
różnego ludu z całej Polski i Litwy. Ciężka to była wojna, a zgoda już niepodobna.

168.