Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Litwa, gnębiona od tychże Krzyżaków, była dla niego najbliższym sąsiadem.
82.
Litwy wzrost
Podówczas w Litwie, po wielu zamieszkach, objęła tron książęcy familia Lutuwera [Litawora].
Panował jego wnuk Gedymin, który spokrewnił się z ruskimi książęty i prócz Litwy bardzo wiele księstw ruskich posiadł, tak iż był wielkim książęciem, czyli królem litewskim
i ruskim. Jego krewni dawali opiekę wolnym miastom ruskim, a mianowicie Pskowowi i Nowogrodowi Wielkiemu. Przez to cała Ruś była ściśle z Litwą złączona.
Gedymin po ruskich księstwach swoją familię osadzał. Ci książęta mogli bojarom, czyli szlachcie ziemie rozdawać, wymagając od nich osobistej ich służebności.
Ale sam Gedymin poczytywał siebie za pana i właściciela ziem wszystkich, a książąt i mieszkańców za obowiązanych także osobistą jemu służbę.
Było to rozdawać lenności i Litwa była feudalnym państwem, a państwem bardzo rozległym.
Tylko na wschodzie wielkie księstwo Włodzimierza nad Klaźmą, czyli moskiewskie jemu nie podlegało, a na zachodzie księstwo halickie, które odziedziczył Bolesław, książę
mazowiecki. Możecie to wyraźnie widzieć na krajobrazie pod liczbą 6.
83.
Z Litwą przymierze i wspólna wojna
Gedymin chciał zostać chrześcijaninem i wszedł w układy z papieżem.
Ale go odstręczyła od tego niegodziwość mnichów Kawalerów Mieczowych, którzy jemu mordowali duchownych do Litwy od niego wzywanych i inne jemu krzywdy wyrządzali.
Zaniedbał tedy z papieżem układów, a chętnie przystąpił do przymierza z Łokietkiem, które, 1325, w Wilnie zawarł.
Córkę swoją Annę Aldonę wydał za syna Łokietkowego Kazimierza, jeńców polskich w liczbie 20 000 uwolnił i wspólnie z Polakami wojnę przeciw Krzyżakom i wszystkim ich
sprzymierzeńcom rozpoczął. Toczyła się ona z wielkim i strasznym z obu stron zniszczeniem przez lat kilka, chociaż bez wielkich skutków.