Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Zwołany był sejm 1773, miał o podział kraju z mocarstwami się ułożyć. Zebrał się bardzo nieliczny.
Przy otwarciu sejmu zamiast elekcji marszałka, jak pospolicie podług prawa bywało, Adam Poniński oświadczył, że bierze laskę marszałkowską.
Przeciw temu stawiło zaciętą opozycję kilku posłów litewskich: Rejtan, Korsak i inni. Wszakże nie mogli zapobiec, aby konfederacja sejmowa zawiązaną być nie miała.
Ta zaciętych sądziła i z sejmu oddaliła. Z tego sejmu naznaczona delegacja dopełniła sejmowych działań.

209. Pierwszy podział.
Ustawy
W pierwszym podziale Prusy wzięły Prusy Królewskie prócz Gdańska i Torunia, które [to] miasta jeszcze przy Polszcze pozostały, wzięły oraz cząstkę Wielkiej polski koło
rzeki Noteć; Austria wzięła Ruś Czerwoną z częścią Podola i część Małopolski po Wisłę, Rosja zaś Połock, Witebsk i Mścisław po Dniepr i Dźwinę.
Na tymże sejmie delegacyjnym ustawami umocowane liberum veto to jest wolne zaprzeczenie, królewska władza ścieśniona, do boku królewskiego dodana Rada Nieustająca.
Tę konstytucję Rzeczypospolitej gwarantowała Rosja, a całość Rzeczypospolitej wszystkie trzy ościenne dwory.
Na tymże sejmie ustanowiona Komisja Edukacyjna, która niezmiernie dla kraju pożyteczną była.
Ponieważ niedawno zakon jezuitów skasowany został, a zatem z nim razem liczne upadły szkoły, a ogromny ich majątek stał się publiczny.
Fundusze te pojezuickie zostały przeznaczone na edukację, a nimi i samej edukacji kierunek powierzony został osobnej magistraturze, Komisji Edukacyjnej.

210. Pokój.
Przemysł się podnosi i ekonomika
Od upadku konfederacji barskiej i sejmu delegacyjnego pokój nastał.
Lubo wojska rosyjskie Polskę opuściły, wszelako Polska została w podległości Rosji i nic bez pozwolenia Rosji czynić nie mogła.