Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Owdowiawszy po Austriaczce, ożenił się był Zygmunt August potajemnie z wdową Barbarą Gasztoldową z domu Radziwiłł. Skoro został królem, uwiadomił wszystkich, że ma żonę.
Nie podobało się to matce Bonie i wielkim panom. Podniecili więc szlachtę i wspólnie z nią na króla nastają, aby Barbarę porzucił.
Król się opiera, król się prosi, oświadcza: jak mogą Polacy spodziewać się, że im wiary dochowa, kiedy po nim wymagają, aby ją żonie złamał.
W trudnym takim położeniu dawał Zygmunt August dowody stałości i nieugiętości, bo gotów był raczej koronę aniżeli swoją Barbarę porzucić.
Wszakże oporem wytrwałym zyskał czas, a gdy przypomniał, że jest wielu panów, co nieprawnie starostwa i.
urzędy trzymają, ze szkodą biedniejszej szlachty, przez to od posług ojczyźnie usuniętej, zwróciła się wszystkich uwaga w inną stronę.
Szlachta poczęła się domagać unii, prawodawstwa, naprawy Rzeczypospolitej, a przyzwoliła na małżeństwo królewskie.
Skoro i Bona przestała się temu opierać, wtedy i wielcy panowie poczęli Barbarze naskakiwać. Lecz ukoronowana Barbara w sześć miesięcy po koronacji umarła.

124.
Pracowitość pociechą w strapieniu
Nieskończenie tą stratą strapiony król w wielkim zostawał smutku; zamiłowanie jego w czarnym kolorze, którym siebie, a nawet pokoje w
Knyszynie, gdzie lubił przebywać, przyodział, zdawały się utrzymywać go w ciągłej żałobie.
Osłody w swoim smutku i rozrywki szukał Zygmunt August w zatrudnieniach, które mu jego obowiązek aż nadto wielkie dostarczył. Nie lękał się żadnych i naśladował ojca.
A jeśli był równie pokój lubiący, łagodny, powolny, opieszały, nie zbywało mu pracowitości, nie lękał się najtrudniejsze podejmować fatygi.
Królowa Bona wyjechała sobie do Włoch, gdzie uniosła wielkie skarby, które po jej śmierci zabrał król hiszpański i oddać nie chciał. Te skarby zwane były sumami neapolitańskimi.