Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Prędki zgon Wacława otworzył mu powrót do kraju, ale niełatwy.
Łokietek łatwo stracił wszystko, a dobijał się korony wśród niezliczonych przeciwności: trapiły go nieprzerwanie nieszczęścia i straty. Nie upadł on jednak na umyśle.
Pełen męstwa i wielkiej duszy, poświęcał wszystkie siły swoje i wszystek czas na uratowanie nad tonią przepaści postawionej Polski.
Jemu winien naród polski ocalenie i wydźwignienie swoje.
Uczcie się, dzieci, przykładem tego wielkiego króla, jak się w błędzie poprawiać, jak przygody znosić, a nie tracić serca, kiedy nieszczęście nęka — bo poczciwego i
pracowitego zawsze nadzieja jest osłodą i pocieszać powinna.

75. Bunty.
Straty
Władysława Łokietka do Polski wracającego, 1305, przyjęli Sandomierzanie i wszyscy Małopolanie, i wielu Polaków księstw innych.
Lecz objawiała się rozmaitym sposobem nieugaszona jeszcze ku niemu niechęć i zapamiętała swawola wichrzycieli.
Wielkopolanie poddali się Henrykowi książęciu głogowskiemu; Szwencowie [Święcowie] na Pomorzu bunt podnieśli i do Gdańska Brandenburczyków wpuścili.
Żeby ich z Gdańska rugować, pozwolił Łokietek wezwać pomocy Krzyżaków.
Krzyżacy dali pomoc, a zdradą opanowali Gdańsk i zmówiwszy się z książęciem Pomorza nadodrzańskiego rozerwali między sobą całe Pomorze Gdańskie, dopuszczając się
największych gwałtów i najhaniebniejszych nieprawości. Nie przestając na tym, Krzyżacy przyswoili sobie od synowców Łokietkowych w zastaw wziętą ziemię michałowską.
Temu wszystkiemu nie był w stanie Łokietek zapobiec.
Gdy po zgonie Henryka głogowskiego objął Wielkopolskę, buntowali się mieszczanie poznańscy, niemczejącym Ślązakom więcej przychylni.
Podobnie Niemiec Albert, wójt krakowski, pobudził, 1311, Kraków do buntu i wciągnął do tego opata miechowitów i biskupa Muskatę.
Poskromił to miasto buntownicze Łokietek, ale gdy koronację, 1319 [1320], odprawia, nowe go ciosy dotknęły.