Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Ostrzegają ich starsi, że sobie samym szkodzą, nie słuchają, aż popsują, a potem płacz i bawić się nie ma czym.
Tak uważać będziemy nieszczęsną szlachtę w następującym długim periodzie Polski upadającej.
PERIOD CZWARTY
OD ROKU 1587 DO 1795, LAT 200
POLSKA UPADAJĄCA
PANUJĄCY KRÓLOWIE OBIERANI. WAZOWIE, PIASTOWIE, SASI. GMINOWŁADZTWO SZLACHECKIE ARYSTOKRACJĄ ZAWICHRZONE

150.
Psuje się Rzeczpospolita
Różne rzeczypospolite miewały obieranych naczelników swoich, to w jednej na rok jeden konsul, to w innej prezydent na lat dziesięć, to jeszcze w innych
dożywotni dożowie. W Rzeszy niemieckiej obierany był dożywotni cesarz. Polska była też rzecząpospolitą, w której król monarcha był dożywotnie obierany.
Obieranie to stawało się dla Polski szkodliwe, bo go nieroztropnie użyto.
Ale bym krzywdził stan szlachecki i wy byście mi to za złe poczytały, gdybym wszystkie nieszczęścia ojczyzny,
o których mówić będę, samemu jedynie stanowi szlacheckiemu
przyznawał. Były inne przyczyny i te rozważać potrzeba.
Bywa to, że się znajdą tacy, co dzieci do popsucia cacek pobudzą, a nierozważne dzieci słuszną potem mają przyczynę na takich narzekać.
Bywa i to, że ktoś wmiesza się do dziecinnych zabaw
i cacka im popsuje, bywa i to, że ktoś silniejszy wpadnie i wszystkie cacka i zabawki dzieciom zabierze, a dzieci potem opłakują
swoją niedolę. Bywa na ostatek i to, że się wydarzy jaki przypadek, któremu nikt nie winien, że się coś zepsuje. Wszystko to miało miejsce w tym periodzie upadku Polski.
Byli, co szlachtę do swawoli i psucia Rzeczypospolitej podniecali, byli, co zamieszali jej spokojność, znalazły się okoliczności nieprzewidziane i silniejsi, co szlachcie
Rzeczpospolitą pognębili. To wszystko działo się nie od razu, powoli, coraz było gorzej. To było w przeciągu lat 200 (od roku 1587 do 1795 upływało lat 198).

151.