Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

141. Henryk Walezy
Na pierwszy raz pominąwszy Ernesta Austriaka wybrano na króla Henryka Walezego, księcia andegaweńskiego i posłano po niego aż do Francji.
Poselstwo polskie było bardzo świetne i w podziwienie wprawiło Francuzów, którzy niewiele jeszcze o Polszcze wiedzieli.
Król Henryk zaprzysiągł pakta konwenta, którymi poczynił obietnice wiele dobrego Polakom zrobić, zaprzysiągł i artykuły kardynalne, a przybywszy do Polski wkrótce po koronacji
uciekł z niej, bo właśnie jego brat, król francuski, umarł i on po bracie królestwo miał objąć. Tym sposobem Polska znowu bez króla została.

142. Stefan Batory.
Trybunały
Ponieważ prymas Uchański różnych bałamuctw dopuścił, na elekcję cale mała liczba szlachty zebrała się.
W czasie elekcji Uchański nową jeszcze nieroztropność popełnił i bardzo niegodziwego dopuścił się czynu, bo nie czekając głosów ogłosił królem Maksymiliana [II] cesarza.
Jan Zamoyski, słusznie tym tknięty, zaproponował obrać królem Annę Jagiellonkę, co bardzo było Litwie miło, i szlachta obecna z chęcią to przyjęła, dodając jej za małżonka
króla Stefana Batorego, księcia siedmiogrodzkiego.
Pospieszył się Batory z objęciem korony i Maksymiliana partia wnet upadła, ale Batory miał wiele sobie niechętnych i doznawał ciężkich przeciwności, a miasto Gdańsk, od
niejakiego czasu na królów polskich zażalone, zupełnie się wzbraniało uznać go królem, dopiero mocą oręża do tego skłonione zostało.
Duchowieństwo prędko potrafił sobie zjednać król Stefan i uzyskał od niego pieniądze na wojnę potrzebne,. a których szlachta wzdragała się mu dostarczyć.