Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Szlachta na Sapiehów rozgniewana, jednego z nich Michała koniuszego pod Lejpunami, 1700, rozsiekała i zawiązała konfederację olkienicką.
Sapiehowie nie znajdując w Auguście II wsparcia złączyli się z Karolem XII królem szwedzkim, gdy ten do Polski wkroczył.
August II, przez osobiste z domem austriackim stosunki, potrafił wyzwolić solne żupy wielickie, a w czasie gdy Turcja pokój w Karłowicach, 1699, zawierała, przez ten pokój odzyskać
Kamieniec Podolski. Mniemał August II, że mu równie łatwo będzie odzyskać Inflanty, ile że Karol XII król szwedzki bardzo !był młody i niedoświadczony.
Zmówił się przeto z Rosją i Danią i razem Szwecji wojnę wydali.
Karol XII, z niezmierną szybkością pobiwszy Duńczyków, pokonawszy Rosjan, spędził i Sasów od Dźwiny, 1701, a wpadł do Litwy i do Polski.

193.
Wojna szwedzka
Nikt tu z nim wojować nie myślał, bo August II sam tylko z Sasami, bez dołożenia się szlachty, wojnę rozpoczął, a zatem Karol XII mały odpór znajdował.
Zajął Warszawę, pod Klissowem [Kliszowem] pobił Augusta II, Kraków zajął.
W Polszcze pozawiązywano konfederacje: sandomierską na stronę Augusta II, a wielkopolską za przewodem prymasa Radziejowskiego, 1704, na stronę Karola XII.
Karol XII kazał obrać królem Stanisława Leszczyńskiego, wojewodę poznańskiego.
Wyparłszy Augusta II do Saksonii tam go pokojem altransztadzkim do złożenia korony i uznania Leszczyńskiego królem przymusił.
Dokonawszy tego Karol XII ruszył z Saksonii przez całą Polskę przeciw Rosji, która się była aż pod Grodno podemknęła. Pod Połtawą, 1709, na głowę od Rosjan pobity.
Zatem August II wraca do Polski i z pomocą Rosji Szwedów i ich stronników pokonał. Lecz nowe rozterki nastały. Domagano się ustępu wojsk saskich.
Tym końcem konfederacja tarnogrodzka zawiązaną została. Rosja chciała pośredniczyć. Stanęły nareszcie umowy, przez Sejm Niemy, 1717, zatwierdzone.