Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Na kim król polegał
Król sprzyjał niemieckim zwyczajom, stroił syna swego Władysława po niemiecku, a gdy mały Władysław nie chciał niemieckiej sukni nosić, rózgą go karcił.
Pozaprowadzał po kościołach niemieckie kazania i na dworze przy boku swoim miał Niemców.
Polegał na radach Andrzeja Boboli i innych jezuitom przychylnych osobach, sam ufał bogobojnym z tego zakonu kapłanom, swemu spowiednikowi Gołyńskiemu i sławnemu kaznodziei Skardze.
Cieszył się, gdy widział ich gorliwość w nauczaniu różnowierców tak heretyków, Jak schizmatyków i tym, że dokładali starania, aby całą edukacją kierować, że szybko bardzo
liczbę szkół mnożyli, a starali się wziąć na siebie utrzymanie szkół innych.
157.
Wzajemne poswarki i drażliwości
Nie skończyłbym wam opowiadać, gdybym chciał wszystkie poswarki za Zygmunta III po różnych zjawiające się stronach wyliczyć.
Dość, że wam o nich napomknę. Były one pomiędzy przemożnymi domami.
Byli, co narzekali, że u dworu i u króla wziętość stracili, narzekali, że król dobrą radę od siebie oddalił. Zjawiły się szkolne zatargi i kłótnie.
Różnowiercy narzekali, że nie są do urzędów dopuszczani, że im kościoły zabierano.
Odnowiona była w obrządku greckim i ruskim,
1595, w Brześciu unia z Rzymem, stąd zjawiła się dyzunia, która na tę nową unię przystać nie chciała.
Po całej Rusi z tąż dyzunią powstały zawichrzenia, gwałty i krwawe kłótnie, które już Zygmunta panowanie zakrwawiły.
A z zatargów z protestantami powstawały niesnaski i krwawe zdarzenia po miastach Polski i Litwy. Tak się dziwnie po wszystkich kątach Rzeczypospolitej rozkrzewiły niezgoda i poswarki.
Jątrzyły się nawzajem braterskie serca. Brat z brata był niekontent. Łatwo ,z tego widzicie, jak cierpiącą była Rzeczpospolita, jak nowa jej naprawa upragnioną była.

158.