Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Przez to wśród zatrudnień chwile wypoczynku napełnione były nieprzyjemnościami i goryczą.
Chcący się królowi przypodobać i pochlebić jemu, szukali dla niego rozrywki i nęcili do rozkoszy i zabaw, które w nim młodych lat wady obudziły.
Umarła i ta trzecia niemiła żona, a król Zygmunt August, tyle dobrego dla Rzeczypospolitej dopełniwszy, zaufał pochlebcom i kobietom, które się jemu przypodobać umiały.
Było wiele takich, co jego serce posiadły, ale najwięcej Giżanka, która i pieniądze, i skarby wielkie od króla wyłudziła i wielką nad nim perswazję miała.
Król osłabiony trwonił dostatki, a wiele rozmaitych osób korzystać z tego umiało. Oskarżono między innymi Mniszków, którzy sobie byli potajemne króla zaufanie zjednali.
Dwór w Knyszynie przebywający napełnił się poszeptami i intrygami.
Były to jeszcze wieki zabobonne i król Zygmunt August nie uniknął dość powszechnego uprzedzenia — wierzył w gusła i czary.
Cierpiąc podagrę i inne bóle i osłabienie z nieporządnego życia wynikające, widział, że mu sztuka lekarska nie dosyć pomagała, ile, że jej nie dosyć był powolny, szukał
sztuk innych, które go uzdrowić miały.
Bywa to, że nieuczony w sztuce lekarskiej, z doświadczenia zna skuteczne lekarstwa i poradzić może, ale Korycka i inne niewiasty, których Zygmunt August rady wzywał, były to
guślarki, udawające, że znają i używają mocy czarów, a króla oszukiwały.
Tomu kazały po trzykroć w koło po pokoju chodzić, to mu pętelki i sznurki od sukni odrywały, a zawsze niemałą otrzymywały zapłatę.
W Knyszynie bawiący król, tak uwodzony, ostatek zdrowia tracił i skarby swe trwonił.
Faworyty królewskie opływały w dostatki, a siostra królewska, Anna, bywała w prawdziwym niedostatku.