Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Najtrudniejsze było zaspokojenie się od strony tureckiej, bo w owe wieki przesądne, jak chrześcijanie z mahometanami, tak mahometanie z chrześcijanami krótkie tylko zawieszenie broni
zawierali, a mniemali, że nie należy względem siebie dochowywać wiary i przyrzeczeń.
Brzydką tę maksymę potrafił Zygmunt uchylić i zjednać turecką ufność tak dalece, że stanął trwały pokój 1533.
Zabezpieczony nim został wolny na Morzu Czarnym handel, zwierzchnictwo Polszcze nad Mołdawią i wstrzymanie Tatarów od napadania Polski.
Przeto Podole i Ukraina ubezpieczone zaludniały się i pięknie zagospodarowały i narodowi pomyślności przybyło.
119.
Zgoda w Polszcze i pomyślność
Cała Europa w owym wieku oblewała się krwią ludzką.
Wojowali między sobą królowie, wojowali ze swymi poddanymi, wojowało między sobą chrześcijaństwo, katolicy z kalwinami i luteranami, czyli protestantami.
Niedawno to tak między sobą chrześcijaństwo poróżniło się było, a zawziętość między nimi do najwyższego dochodziła stopnia i stąd w owym czasie krwawo zakłócone były
narody i państwa Europy. W Polszcze Zygmuntowie utrzymywali pokój.
Staranie Zygmunta I w wyjednaniu pokoju z sąsiadami i staranie jego, aby mógł żyć ze wszystkimi w zgodzie, pobudzało wszystkich mieszkańców równie Polski, jak Litwy, do zgody.
Ucichły pod tym panem narodowe najścia między Litwą i Polską, ucichły kłótnie panów litewskich i nie było niezgody między szlachtą polską.
Zamożność i pomyślność kraju podnosiła się; światło i nauki swobodnie się rozwijały. Kopernik, wielki astronom polski, żył podówczas (umarł 1543).
Kraj się zabudowywał i zaludniał. Wszyscy ze swego położenia byli kontenci.
Lubo szlachta niekiedy swawolić chciała i nowe jakie psoty stanom nieszlacheckim wyrządzić, dała się jednak Zygmuntowi powodować, który jak ojciec dzieci, tak szlachtę łagodnie
napominał, do dobrego ich prowadził i bardzo dobrze rządził.