Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Zrzekł się, 1566, swych senioralnych praw, własności ziem od szlachty i panów posiadanych, których był z prawa feudalnego panem, a tym sposobem szlachtę litewską i ruską wolną
uczynił i we właścicieli ziemskich, jak była Polska, zamienił.
Zrzekł się, 1564, dziedzictwa Litwy, a przez to postawił Litwę w tymże co i Polska była prawie, obierania sobie panującego. Uchylone były przeszkody, a jednak Litwa to chciała, .
to się ociągała i czegoś obawiała, czegoś jej żal było. Nie wyrzekała się z Polską braterstwa, do którego nawykła, ale się lękała podać braterskiej do uściśnienia ręki.
Tymczasem umarł Mikołaj Czarny Radziwiłł, jeden z najgłówniejszych do zjednoczenia przeszkód.
135.
Unia lubelska
Dokazał na ostatek tego Zygmunt August, że się zebrał pamiętny sejm w Lublinie, 1569, gdzie król, senaty i posłowie obu narodów zebrali się.
Zbiegła się mnogość ludu obu narodów, poprzybywali i posłowie różnych mocarstw europejskich, przybył i Albrecht II książę królewieckie po ojcu księstwo obejmujący, aby przy
tej uroczystości powinny hołd poddaństwa złożyć, czego rzeczywiście dopełnił.
Gdy przyszło do interesu unii, wielu panów litewskich zrywało się z miejsca i precz odjeżdżało, ale inni na dobro obu państw, na dobro narodu litewskiego wyrozumialsi, poświęcali
swój osobisty interes i za przykładem Ostrogskiego i Czartoryskiego unię podpisywali. Szlachta litewska nie wiedziała, czy się cieszyć z tego, czy nie?
Ile bowiem dobrego dla siebie widzieli, tyle ich bolało wielu panów nieukontentowanie.
Podług tej unii lubelskiej: Podlasie Litwa Koronie oddała, Inflanty uznane zostały za księstwo dla obu narodów wspólne, Wołyń i księstwo kijowskie, czyli Ukraina do Korony
Polskiej dołączone, zachowały dla siebie drugi statut litewski. Przedział między Litwą i Polską widzieć można na krajobrazie pod liczbą 9.
Korona Polska i Wielkie Księstwo Litewskie jest jędrna wspólna Rzeczpospolita.