Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Ubiór, obyczaj
Strój narodowy, żupan i kontusz, nabył zupełnie tatarskiego kroju, wszędzie podcięty i krótszy, rękawy kontusza na wyloty zarzucane na ramiona, bogaty pas na
biodra i pod brzuch zatoczony. Czupryna ordyńska wygolona, nakryta czapką. Buty safianowe, kolorowe. Wąs wymuskany i zakręcony. Przy boku szabla, w ręku obuszki albo berdysze.
Wielu wówczas rzucało już ten strój narodowy i stroiło się po francusku, w trzewiki i płaski pod pachą trójboczny kapelusik, we frak haftami i wielkimi guzami obciążony.
Przywieszali szpadę ostrzem pod górę podpiętą, a przywdziewali pudrem napełnioną perukę z herbejtlem w tyle.
Więcej i powszechniej francuski strój przybrały damy, a dawny skromny zarzucały.
Pudrowały głowę i trefiły fryzury, lub nosiły peruki, na piętra, z wieżami i basztami wylokowane, a błyszczącymi stroikami poprzepinane.
Sznurówka krępowała stan aż do bioder, a obszerne po bokach rogówki albo kieszenie, gdyby jakie magazyny, rozpinały szeroko, bogate, a często z długim ogonem robrondy.
Przy wygorsowaniu, na ramionach koronki brabanckie garnirowały, pod łokciem przy krótkich rękawkach strojne z ciężarkiem wisiały paramantelki. W ręku wielki i kosztowny wachlarz.
Trzewiki bez napiętek na wysokich korkach. W mniej galowym stroju czepek był oznaką zamężnej niewiasty, głowa skromnie sczesana ubraniem panien.
Respekt dla starszych w młodzi był niezmierny. Syn, choć pod wąsem, przy ojcu usiąść nie śmiał i ode drzwi bez rozkazu ojca na środek izby nie postąpił.
Panienki do kompanii wprowadzone siedziały skromnie, ciągle robotą, szyciem, haftem lub pończoszką zajęte.
Rodzice, stosownie do swego nabożeństwa lub familijnego interesu, przeznaczali córki na zakonnice, synów do stanu duchownego, o postanowieniu innych dzieci sami myśleli i umowy
między sobą czynili. Żona czasem męża przed ślubem prawie nie widziała, małżeństwa jednak dobre były.