Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Wszędzie było widać, że Polska cieszy się dobrym bytem i wszystkiego ma dostatek, że szuka związków z zachodnimi Europy krajami i wiele pożytecznego za ich przykładem sobie
przyswaja. Pożyteczną jest rzeczą i godną pochwały z cudzego doświadczenia korzystać.
Nie przestawała też Polska na samym korzystaniu z ogrodów, strojów, maniery, ale równie, co ważniejsze dla niej było, korzystała ze światła, wiadomości i nauk.
Ale przy tym wszystkim nie zaniedbywała swego narodowego polskiego języka i obyczaju, przywiązana do ojczyzny i cnót obywatelskich, które z przodków odziedziczywszy, nimi się
cieszyć i nimi przechwalać chciała.
To dawało poznawać, w czym jest Rzeczpospolita nadpsuta, i to sprawiło, że Zygmunt August cieszył się, gdy znalazł powolność i pomoc w jej naprawianiu, a jeśli się przypadkiem w
czym zapomnieli, umiał ich naprowadzić.

128.
O Inflanty wojna z Moskwą
Długo odwlekana naprawa Rzeczypospolitej i przywiedzenie do skutku unii Litwy z Polską dopełnione były z ustronnego przypadku, który był taki.
Z margrabiów brandenburskich, arcybiskup ryski, brat cioteczny Zygmunta Augusta, miał zatargę z Kawalerami Mieczowymi w Inflantach i był od nich uwięziony.
Zygmunt August upominał się o arcybiskupa. Kawalerowie Mieczowi nie zważając na to posłów Zygmunta Augusta pozabijali.
Słusznie rozgniewany Zygmunt August z wojskiem podemknął się pod Inflanty.
Przelęknieni Kawalerowie Mieczowi uniżyli się, uczynili arcybiskupowi zadość i zawarli z Zygmuntem Augustem przymierze.
To przymierze Obraziło Iwana Wasilewicza, wielkiego księcia moskiewskiego, i zaczął Kawalerów Mieczowych okrutnymi, 1558, trapić napaściami.
Niezdolni oprzeć się, wzywali pomocy Zygmunta Augusta i na ostatek taki uczynili układ: że zakon Kawalerów Mieczowych ustaje, Inflanty oddane są Polszcze, a wielki mistrz Kettler
otrzymuje księstwo Kurlandii aż do wygaśnięcia jego domu linii męskiej. Iwan Wasilewicz nie przestał Inflanty trapić, nawet wpadł do Litwy i Połock, 1563, zdobył.
Uplatanemu w interes Inflant królowi trzeba było dać odpór.