Lelewel Joachim - Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane

Pomimo tego Zygmunt III upornie szturmował do Smoleńska i przybyłych do siebie posłów moskiewskich uwięził, chcąc Moskwę podbić w nadziei, że przez to jej dyzunię do związku z
kościołem rzymskim zniewoli. Przeto działał przeciw synowi swemu już za cara uznanemu i przeciw tym Polakom, którzy nie przestawali fałszywych popierać Dymitrów.
Skutek z tego był, że lubo Smoleńsk był zdobyty, Moskwa jednak wyniosła na tron carski dom Romanów [Romanowych], a szczęśliwie siły natężywszy, niezgodnych Polaków, nie tylko
ze stolicy Moskwy, 1612, ale i z całego kraju ustąpić przymusiła; w Dywilinie, 1619, zawarła czasowy pokój, którym tylko Smoleńsk i Siewierszczyzna przy Polszcze pozostały.

162. Wojskowe poburzenia. Religijne pojątrzenia
Musiała wreszcie ustać wojna moskiewska, bo się nowe źródło niedoli w Rzeczypospolitej odkryło, a inne jej wojny zagrażały.
Wojska od niejakiego czasu były niepłatne, o żołd swój gwałtownie się dopominać poczęły.
Opuszczały granice Moskwy i wracając do kraju, 1612, potworzyły związki, czyli konfederacje i osiadłszy w Brześciu Litewskim, we Lwowie i w Bydgoszczy, na okół po wsiach i miastach
królewskich i duchownych rozłożyły się i dopóty uspokoić nie dały, dopóki zaległość, z wielką dla Rzeczypospolitej uciążliwością, opłaconą nie była.
Ale nim to nastąpiło, wsi i miasta swawolą żołnierstwa niszczone i wielkie łupieże popełnione były. Ta klęska kraju ponawiała się razy kilka.
Ale chociażby i żadnych przeszkód nie było, trudno przypuścić, aby Władysław mógł się długo na carstwie moskiewskim utrzymać, albowiem pod owe czasy niechęć religijna do
dyzunii była niezmierna.
Po całej Europie wiele się krwi przelewało w wojnach między katolikami a różnowiercami, w Polszcze dotąd spokojnej, za Zygmunta III pojątrzenie się wzmagało.
Dom austriacki wzywał Zygmunta III do wspólnej wojny, pamiętnej trzydziestoletniej, którą z protestantami w Niemczech prowadził.